Nói ngọng là tình trạng xuất hiện ở rất nhiều trẻ em trong độ tuổi tập nói. Đa phần việc nói ngọng sẽ dần cải thiện theo thời gian, nhưng có những trường hợp trẻ sẽ ngọng đến lúc lớn lên: 99,9% trẻ nói ngọng trong khoảng thời gian từ 1 đến 3 tuổi. Từ 2-3 tuổi trẻ chưa nói được tròn vành, rõ chữ vì ở lứa tuổi này trẻ đang trong quá trình phát triển về âm, nếu được sửa trẻ có thể tự điều chỉnh nói cho đúng. Đến năm 4-5 tuổi trẻ mới định hình được cách phát âm. Bước sang 6 tuổi – trước khi đi học, được coi là chuẩn mực để xác định trẻ có nói ngọng hay không.
Chính vì vậy cha mẹ cần chuẩn bị kiến thức để tập cho trẻ thói quen nói đúng phương pháp và ngay khi phát hiện trẻ nói ngọng, cha mẹ cũng có thể giúp trẻ khắc phục ngay để tránh tình trạng này kéo dài. Hãy cùng Kids Plaza tìm hiểu nguyên nhân và hướng dẫn cách khắc phục tình trạng nói ngọng cho bé nhé!
Nói ngọng là hiện tượng rối loạn ngôn ngữ
Ngôn ngữ của trẻ được hình thành trên cơ sở các phản xạ có điều kiện, dựa trên tác động của các yếu tố từ môi trường bên ngoài kích thích vào trung tâm nghe.
Nếu có sự trục trặc nào đó trong quá trình hình thành ngôn ngữ sẽ xảy ra hiện tượng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ, điển hình là ngọng.
Qua nghiên cứu cho thấy, có 2 dạng nói ngọng ở trẻ:
- Nói ngọng sinh lý (thực thể): Gây ra bởi những biến đổi sinh lý của cơ quan phát âm như ngắn lưỡi, đầy lưỡi, hở hàm ếch, liệt lưỡi, liệt môi, liệt màn hầu,…. hoặc biến đổi của hệ thần kinh trung ương hay các rối loạn khả năng nghe, sức nghe của trẻ.
- Nói ngọng mang tính xã hội: phát âm lệch so với chuẩn.
Ngọng chỉ ảnh hưởng tới từng âm riêng lẻ (ngọng âm) hoặc từng nhóm âm (ngọng âm tiết) hoặc toàn bộ từ ngữ đều bị phát âm méo mó.
Nguyên nhân khiến cho trẻ bị ngọng
- Trẻ tự bóp méo âm thanh để truyền đạt theo ý nghĩ của riêng mình cho người khác hiểu
- Cha, mẹ không sửa ngay khi phát triển trẻ nói sai mà lại sai theo con để con dễ hiểu.
- Cha mẹ và những người xung quanh sử dụng sai ngôn ngữ khiến con cái bắt chước theo.
- Trẻ bị khó thở, ngạt mũi khiến khi nói trẻ phải thè lưỡi ra để phát âm cũng là nguyên nhân khiến trẻ nói ngọng.
Phương pháp chữa ngọng ở trẻ
1. Phát triển khả năng nhai
Theo phương pháp này thì nguyên nhân trẻ nói ngọng là do cơ hàm yếu, làm chậm sự phát triển của bộ máy phát âm của trẻ.
Vì vậy, để luyện cơ hàm cho con ngày khi còn nhỏ, các mẹ hãy cho con ăn các thực phẩm có lợi cho cơ hàm như ăn bánh quy giòn, trái cây, rau, các loại thịt.
Ngoài ra mẹ còn tập cho con súc miệng, ngậm và lăn viên kẹo từ má này sang má kia,… để tăng sự phát triển cơ má và lưỡi mềm. Đặc biệt không để con mút tay nhé các mẹ.
2. Phát âm chuẩn xác
Thực tế có nhiều vùng miền, người dân nói ngọng 1 vài âm tiết như “l” vs “n”, “n” vs “ng”,…. khiến bé cũng bị nhầm lẫn về âm sắc. Để tránh việc con nói ngọng, cha mẹ và những người xung quanh cũng cần chú ý phát âm chuẩn trong khi nói chuyện để làm gương cho con mình.
Khi nói chuyện với bé, cha mẹ nên nói chậm hơn để bé nghe được chuẩn và tròn âm sắc nhất.
3. Tập cho trẻ thở tốt
Khi trẻ bị bệnh như cúm, cảm lạnh hoặc viêm xoang, … trẻ thường hay thở khò khè hoặc thở bằng miệng. Lúc này mẹ cần có biện pháp điều trị kịp thời để bé thở tự nhiên cả bằng mũi và miệng từ đó tránh cho trẻ kiểu thở miệng mở rộng sẽ làm mặt lưỡi bằng và thè ra khiến trẻ phát âm sai nhiều từ.
Mẹ có thể tham khảo cách chữa bệnh thở khò khè của trẻ dưới đây: http://www.kidsplaza.vn/blog/tho-kho-khe-o-tre-nguyen-nhan-va-cach-xu-li.html
4. Kiên nhẫn lắng nghe
Khi hỏi chuyện bé, người lớn hãy kiên nhẫn lắng nghe ý bé diễn đạt, đừng vội xen nếu bé nói sai hay chưa nói xong vì như vậy sẽ làm bé cuống và càng sẽ nói ngọng hơn. Sau khi bé nói xong, bạn hãy chỉnh lại ý của bé theo cách nói đúng. Nếu có điều kiện, bạn có thể ghi âm lại giọng nói của bé rồi cho bé nghe lại âm sai và âm chuẩn để phân biệt.
5. Tăng dần sự phức tạp ngôn ngữ
Sau khi tình trạng nói ngọng đã đỡ hơn hay khi bé lớn dần, cha mẹ nên phong phú từ ngữ cũng như độ dài của câu từ khi nói chuyện với bé để bé tăng thêm hệ thống từ ngữ của mình.
Hoặc cha mẹ có thể đa dạng các từ đồng nghĩa, trái nghĩa, từ gợi mở,… trong cuộc nói chuyện với bé như “Cơm ngon quá. Cơm ngon ơi là ngon. Cơm ngon tuyệt. Cơm ngon cực kỳ…”
6. Tập cho trẻ đọc thơ, vè, đồng dao
Một trong những phương pháp quen thuộc mà lại vô cùng hữu hiệu để dạy ngôn ngữ cho bé chính là dạy bé đọc thơ, vè, ca dao, tục ngữ. Khi bé từ 1-2 tuổi, cha mẹ hãy sưu tầm nhiều bài thơ ngắn hoặc những bài văn vần,…. để dạy cho con. Điều này rất hữu ích cho việc học nói đúng của trẻ, nhất là các thanh trong tiếng Việt.
Qua những câu truyện mà mẹ kể bé nghe, bé cũng có thể học được một khối lượng lớn từ vựng trong giao tiếp và giúp bé suy nghĩ mạch lạc hơn.
7. Chú ý đến lô gíc trong ngôn ngữ
Cha mẹ hãy tập cách nói với bé một cách có logic như giải thích cho bé tại sao phải bật đèn, đừng nói đơn giản: “Bật đèn lên con” mà hãy nói: “Bật đèn lên thì sáng, chúng mình sẽ nhìn thấy rõ. Nếu không bật đèn thì tối, chúng mình sẽ không nhìn thấy rõ mọi vật”.
8. Và điều cuối cùng quan trọng nhất đó là sự gần gũi thật sự của cha mẹ đối với bé.
Nếu cha mẹ phó thác hoàn toàn việc chăm sóc, trò chuyện cùng bé cho ông bà hoặc người giúp việc thì việc hiểu bé nói gì sẽ rất khó. Cha mẹ hãy luôn là người hiểu bé nhất, hiểu bé cần gì ngay từ khi bé bắt đầu nói những từ đầu tiên. Trẻ thường rất bực bội và cáu kỉnh khi bố mẹ không hiểu mình. Và việc này ảnh hưởng không tốt đến tâm lý của bé.
Khi chữa tật nói ngọng cho con, các bậc phụ huynh cần sự kiên trì bởi đây là công việc không thể thành công trong ngày một ngày hai. Nếu nghi ngờ con bị nói ngọng do yếu tố sinh lý như ngắn lưỡi, dài lưỡi, tật ở lưỡi, ở cổ họng… thì cần đưa con đi khám để kịp thời khắc phục.
Nói ngọng là tật hầu hết trẻ đều mắc phải. Mặc dù hàng ngày nghe con nói ngọng líu lo cũng dễ thương, buồn cười và vô cùng đáng yêu nhưng các bậc phụ huynh không nên chủ quan mà cần giúp con sửa nhanh tật này để con không phải gặp những thiệt thòi với bạn bè khi đến tuổi đi học.
>> Tham khảo ngay TOP sản phẩm đồ chơi thông minh được chọn mua nhiều nhất tại Kidsplaza:
