Đặc điểm cơ thể
Trẻ sinh non tháng khi các bộ phận vẫn đang phát triển và chưa hoàn chỉnh, da còn non, mỏng, có nhiều lông tơ, chất gây, móng chân móng tay mềm, chưa mọc hết, sụn ở vành tai chưa có, lòng bàn tay, bàn chân chưa có chỉ tay rõ rang, hộp sọ còn non, mềm, hệ sinh dục chưa phát triển hoàn thiện, với bé gái môi lớn chưa che phủ môi nhỏ, với bé trai có thể tinh hoàn chưa xuống bìu nếu sinh trước 33 tuần.
Đặc điểm sinh lý
Chức năng điều hòa thân nhiệt: Thân nhiệt của trẻ sơ sinh rất dễ bị hạ xuống ngay cả trong tiết trời oi bức vì trẻ chưa có lớp mỡ dưới da hoặc lớp mỡ dưới da quá mỏng, khả năng sinh nhiệt kém, dễ mất nhiệt nên trẻ dễ bị lạnh và phù cứng nếu không được thường xuyên ủ ấm. Mất nhiệt khiến trẻ dễ mắc các bệnh như suy hô hấp, tổn thương thần kinh, nặng hơn là xuất huyết não.
Chức năng hô hấp: Suy hô hấp thường gặp ở trẻ sinh non thiếu tháng và là một trong những nguyên nhân gây tử vong cao ở trẻ do lồng ngực trẻ chưa phát triển hoàn thiện, dễ biến dạng, phổi kém giãn nở, các phế nang chưa trưởng thành, thiếu chất tráng bề mặt. Cấu trúc chưa hoàn chỉnh gây khó khăn cho việc trao đổi khí.
Chức năng hệ thần kinh: Hộp sọ mềm, não chưa phát triển hoàn thiện nên dễ bị tổn thương do các tác động xấu và thiếu dưỡng khí.
Chức năng tuần hoàn: Trẻ sơ sinh thiếu tháng dễ bị xuất huyết vì các mạch máu mỏng, yếu tố đông máu thiếu hụt và giảm, Vitamin K và Prothrombin thấp.
Chức năng tiêu hóa: Trẻ sinh non dễ bị vàng da, vàng da nặng và kéo dài do thiếu các enzyme chuyển hóa các bilirubin. Ngoài ra dạ dày trẻ còn nhỏ, nằm ngang, men tiêu hóa thiếu và hấp thu kém khiến cho trẻ dễ rối loạn tiêu hóa và kém hấp thu, dễ nôn trớ.
Cách chăm sóc
Chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng phải hết sức cẩn thận, ngày đầu mới sinh phải ủ ấm cho bé và cho bé thở oxy, khi chăm sóc tại nhà phải tạo điều kiện cho bé sống trong một môi trường sạch sẽ, thông thoáng, ấm áp. Khi chăm sóc bé phải rửa tay thật kỹ. Hạn chế người tới thăm bé vì bé có thể lây một số bệnh về đường hô hấp, cảm cúm. Tránh để nhiệt độ cơ thể của bé giảm vì sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy, luôn chú ý đến nhiệt độ cơ thể bé, nhiệt độ trong khoảng 37 độ là thích hợp nhất.
Vệ sinh rốn và tắm cho bé bằng nước ấm, tắm nhanh và tắm nơi kín gió, sau khi tắm cần ủ ấm bé và cho bé ti mẹ.
Một trong những phương pháp ủ ấm cho bé sơ sinh hiệu quả là ủ ẩm kiểu “Chuột túi”. Phương pháp này rất hiệu quả mà lại ít tốn kém, bé sẽ được ủ ấm dựa vào thân nhiệt của người lớn. Việc này giúp cho bé phòng được các cơn ngưng thở, tránh trào ngược và ọc sữa. Nên theo dõi thân nhiệt của bé thường xuyên, liên tục để xử lý kịp thời.
Nuôi dưỡng
Cho bé bú sữa mẹ đặc biệt là sữa non ngay sau khi sinh, vì sữa non chứa nhiều kháng thể, các chất dinh dưỡng rất tốt cho hệ tiêu hóa và sức khỏe của bé. Tùy theo sức khỏe và điều kiện của từng bé để theo dõi và xử lý kịp thời các dấu hiệu bất ổn xảy ra.
Cần cho bé ăn sớm những giờ đầu sau sinh. Cần phải chú ý đến nhu cầu sinh lý của trẻ non tháng. Tùy theo tình trạng của từng trẻ, tùy theo cân nặng và tuổi thai mà có cách xử lý thích hợp.
Trẻ sinh non trên 34 tuần, cân nặng trên 2.300g thì cho bé bú mẹ vì trẻ đã có phản xạ bú, nếu trẻ dưới 32 tuần, không có khả năng mút bú, phải nặn sữa mẹ cho bú bằng ống thông dạ dày từ 8 – 10 lần/ngày, ống thông tá tràng và có thể vắt sữa mẹ từng giọt vào miệng trẻ. Theo dõi lượng sữa không bú hết mỗi bữa ăn. Đối với trẻ quá non tháng, cân nặng dưới 1.500g, cần được truyền dịch glucoza 5 – 10% bằng đường tĩnh mạch, có thêm chất điện giải và giảm dần càng nhanh càng tốt, thay thế bằng đường tiêu hóa.
Theo dõi các rối loạn khác, để kịp thời có hướng xử trí: rối loạn hô hấp, thở nhanh, thở co kéo, cho trẻ thở oxy có thể qua mặt nạ hay qua ống thông mũi. Nôn ói, sặc. Phải kịp thời hút thông đường thở. Theo dõi màu da, môi trẻ, các chi ngón. Rối loạn tiêu hóa, phân, nước tiểu. Mọi hiện tượng bất thường, dù nhỏ, đều phải được phát hiện, ghi chép để xử trí kịp thời.
